Otyłość
OTYŁOŚĆ EPIDEMIA XXI w
Otyłość jest przewlekła chorobą metaboliczna, charakteryzującą się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej. Jest ona najczęściej występującą chorobą metaboliczną na świecie. Choroba ta stanowi piąty co do częstości występowania czynnik ryzyka zgonu na świecie. Od 1975 r do początku XXI w występowanie tej choroby w społeczeństwie światowym wzrosło czterokrotnie [1].
Z powodu tej choroby rocznie, na świecie umiera 2,8 mln osób. Największy odsetek ludności chorującej na otyłość notują kraję rozwinięte, gdzie średnio 35% społeczeństwa boryka się z nią. Kraje rozwijające się z roku na rok notują ciągły wzrost występowania otyłości w śród swoich mieszkańców. Polska niestety również notuje ciągły wzrost liczby chorych na otyłość ludzi. W Polsce odsetek ludzi otyłych przekroczył 20%. Niepokojące jest to, że w śród dzieci i młodzieży wzrost występowania otyłości jest większy niż u osób dorosłych. Fakt ten pozwala prognozować dalszy wzrost występowania otyłości w populacji osób dorosłych. Problem otyłości w śród dzieci i młodzieży jest o tyle bardziej niepokojący, że rzutuje na stan zdrowia w późniejszych latach życia. Stwierdzono, że otyłość dziecięca i młodzieńcza sprzyja zachorowalności i śmiertelności po 50 roku życia. Taka tendencja jest odnotowywana, pomimo zachowania należytej masy ciała w wieku dojrzałym[2].
Trzeba zaznaczyć, że otyłość zwiększa ryzyko przedwczesnego zgonu sama w sobie. Ważnym jest jednak fakt, że otyłość jest czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy, dyslipidemii, choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, niewydolności krążenia, udaru mózgu, niektórych nowotworów złośliwych, chorób kostno-stawowych a nawet depresji. Powyższe choroby stanowią główny czynnik przedwczesnych zgonów na świecie. O czym wspominałem już we wcześniejszym wpisie "Choroby cywilizacyjne" [3].
Przyczyny nadwagi i otyłości. Otyłości jest spowodowana podażą nadmiernej ilości energii z pożywienia względem zapotrzebowania organizmu. Ściśle jest to powiązane ze stylem życia ludzi. W wyniku gwałtownego rozwoju techniki i wszechobecnej mechanizacji przemysłu, które wpłynęły na wiele czynności dnia codziennego, zmniejszyła się aktywność fizyczna ludzi, co jest związane ze spadkiem zapotrzebowanie na energie. Do tego stanu rzeczy przyczyniło się zmniejszenie spontanicznej aktywności fizycznej. Spontaniczna aktywność fizyczna jest ściśle związana z obowiązkami dnia codziennych takimi jak: odprowadzanie dzieci do przedszkola, podroż do szkoły, pokonywanie nie wielkich dystansów do pracy lub na zakupy. Wszechobecne samochody uprościły te czynności co znacząco zmniejszyło zapotrzebowanie dobowe na energie. Ludzie w krajach rozwiniętych i rozwijających się preferują relaks przed ekranami urządzeń multimedialnych. W skutek rezygnacji z aktywności fizycznej pozazawodowej zapotrzebowanie na energie z pożywienia także się zmniejszyło co również sprzyja przejadaniu. Za ciągły wzrost czynnika występowania otyłości odpowiedzialna jest współczesna dieta. W obecnej diecie dominują produkty wysoko przetworzone o dużej gęstości energetycznej lecz małej gęstości odżywczej. Dostęp do tego typu żywności jest bardzo prosty. Dostępna jest ona w każdym sklepie. Powstało wiele firmy cateringowe, które są w stanie wykonać i dostarczyć niemalże każdą potrawę, na którą klient ma ochotę. Wystarczy wykonać telefon a potrawa, na którą mamy ochotę zostanie dostarczona do domu lub pracy. Wielu ludzi rezygnuje z przygotowywania posiłków samemu w domu. Korzystają oni z cateringów abonamentowych, tracąc w pewnym stopniu kontrole nad ilością spożywanej energii. Często posiłki te są dobrane w nieodpowiedni sposób, dostarczając za dużej ilości energii w ciągu dnia, Pomimo tego że wiele firm oferuje dobrze zbilansowane posiłki, to nie znaczy, że klient wybiera prawidłową ofertę z braku wiadomości własnego zapotrzebowania. Nie tylko środowiskowo- ekonomiczne czynniki są przyczyną otyłości. Problemy z nadmierną masą ciała mogą być spowodowane farmakoterapią negatywnie wpływającą na metabolizm organizmu zaburzeniami endokrynologicznymi, czy uszkodzeniem podwzgórza. Otyłości może być uwarunkowana genetycznie.
Bibliografia:
1. Obesity and overweight.
Fact Sheets No 311. World Health Organization, Updated April 2020; 02.02.2021
2. Brończyk-Puzoń A., Koszowska A., Nowak J., Dittfeld A., Bieniek J. Epidemiologia otyłości na świecie i w Polsce, Forum Zaburze? Metabolicznych 2014, tom 5, nr 1, 1?5
3. Szostak W. B. , Szostak-Węgierek D., Kłosiewicz-Latoszek L. Konsekwencje zdrowotne otyłości, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 9, 2011